प्रतिनिधी : महाराष्ट्रात गेल्या काही वर्षांमध्ये अनियमित पावसाचे प्रमाण वाढले आहे. काही भागांत अतिवृष्टी तर काही भागांत दुष्काळी परिस्थिती निर्माण होत आहे. यंदा सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस झाल्यास राज्यातील पाणीटंचाई कमी होण्यास मदत होईल. विशेषत: मराठवाडा आणि विदर्भासारख्या दुष्काळप्रवण भागांसाठी ही बातमी दिलासादायक आहे.
मान्सूनपूर्व काळात अवकाळी पावसाचे संकट समोर आले आहे. मे महिन्याच्या सुरुवातीला विदर्भ, मराठवाडा आणि पश्चिम महाराष्ट्रात वादळी वाऱ्यासह पावसाची शक्यता हवामान विभागाने वर्तवली होती. त्यानुसार, 4 ते 6 मे दरम्यान काही भागांत जोरदार वादळी वारे आणि पाऊस झाला. या अवकाळी पावसामुळे फळबागा आणि उभ्या पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले.
मान्सून लवकर दाखल होण्याच्या पार्श्वभूमीवर मुंबई, पुणे, नागपूर यांसारख्या महानगरांमध्ये पावसाळ्याच्या तयारीला वेग दिला जात आहे. मुंबई महानगरपालिकेने नाल्यांची सफाई, रस्त्यांची दुरुस्ती आणि पावसाळी आपत्ती व्यवस्थापनाची तयारी सुरू केली आहे. पावसाळ्यात पाणी साचून होणाऱ्या समस्या टाळण्यासाठी नाल्यांची सफाई महत्त्वाची असते.
मुंबईमध्ये दरवर्षी पावसाळ्यात विविध भागांत पाणी साचते. या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी महानगरपालिकेने ४१५ पंपिंग स्टेशन्स तयार केली आहेत. तसेच, आपत्कालीन परिस्थितीत मदत करण्यासाठी एनडीआरएफच्या विशेष पथकांनाही तैनात केले जाणार आहे. सर्व नागरिकांना आपत्कालीन क्रमांक उपलब्ध करून दिले जाणार आहेत, जेणेकरून आवश्यकता भासल्यास त्यांना तत्काळ मदत करता येईल.
मान्सूनपूर्व वातावरण आणि पर्यावरणीय बदल
मान्सूनपूर्व काळात वातावरणात होणारे बदल लक्षात घेण्यासारखे आहेत. कोकणात आतापासूनच मान्सूनपूर्व वातावरण निर्माण झाले आहे. सकाळ-संध्याकाळ हवेत गारवा जाणवत असून, पूर्वेकडून वाहणाऱ्या वाऱ्यांमुळे समुद्रातून बाष्प वाढत आहे. या बाष्पामुळे ढग तयार होत आहेत आणि काही भागांत गडगडाटासह पावसाची शक्यता आहे.
पर्यावरण तज्ज्ञांनुसार, जागतिक वातावरणीय बदलांमुळे मान्सूनच्या आगमनात बदल होत आहेत. हवामानातील या बदलांमुळे अनियमित पावसाचे प्रमाण वाढले आहे. काही वर्षांत मान्सून लवकर दाखल होतो तर काही वर्षांत उशिरा. तसेच, एकाच हंगामात कमी-जास्त पावसाचे प्रमाणही वाढले आहे. यामुळे शेतीवर आणि पर्यावरणावर विपरीत परिणाम होत आहेत.
यंदाचा मान्सून सरासरीपेक्षा जास्त आणि लवकर दाखल होण्याची शक्यता असल्याने नागरिकांना आणि शेतकऱ्यांना दिलासा मिळाला आहे. मान्सून हे भारतीय अर्थव्यवस्थेचे मेरुमणी आहे, त्यामुळे चांगला पाऊस हा देशासाठी आणि शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचा आहे. मात्र, पावसाबरोबरच येणाऱ्या आपत्तींसाठी तयारी ठेवणेही तितकेच महत्त्वाचे आहे. ग्रामीण आणि शहरी भागांमध्ये योग्य नियोजन केल्यास पावसाळ्यातील समस्या कमी होण्यास मदत होईल. उन्हाळ्याच्या भीषण तापानंतर मान्सूनचे आगमन नागरिकांना थंडावा देईल, अशी आशा आहे.
