ज्या वेळी “सामाजिक जबाबदारी” हा शब्द फक्त प्रस्तावनांपुरता मर्यादित राहिला आहे, त्या वेळी काही व्यक्ती त्याला आपल्या रक्तात-मज्जात घोळवतात. अशाच एका जिवंत मूर्तीचे नाव – सन्माननीय डी.के. जाधव सर. आज त्यांच्या पंचाहत्तरीच्या पावन प्रसंगी, केवळ वयाचा आकडा साजरा होत नाही; तर एका अखंड सेवायात्रेचा, नि:स्वार्थ समर्पणाचा आणि अविश्वसनीय ऊर्जेचा महोत्सव साजरा होत आहे.
१. शिक्षण: ग्रामीण भुयारी फुलवलेली आशेची कळी:
नोकरीच्या व्यस्त दिवसांतूनही आपले अखंड आयुष्य शिक्षणक्षेत्राला अर्पण करण्याचा त्यांचा निर्णय केवळ निर्णय नव्हता; तो एक तपस्वी प्रतिज्ञा होती! कोयना बॅकवॉटरमधील १०५ गावे– ही केवळ संख्या नाही; तर हजारो मुलांच्या भवितव्याशी जुळलेली आकडेवारी आहे. शहरी मुलांच्या तुलनेत ग्रामीण विद्यार्थ्यांना “योग्य आणि तेवढेच प्रगत (advance) शिक्षण” मिळावे यासाठी त्यांनी केलेले अथक प्रयत्न हे समतेच्या समाजाचा पाया घालतात. विविध संस्थांशी संपर्क, आधुनिक तंत्रज्ञानाचा ग्रामीण भागात प्रसार, शिक्षणाची गुणवत्ता ही प्रत्येक मुलाची मूलभूत हक्क आहे ही जाणीव – हे सर्व त्यांनी केवळ शब्दांत नाही तर कृतीत उतरवले. हे एका खऱ्या शिक्षणवीराचे दर्शन आहे.
२. आपत्ती व्यवस्थापन: संकटकाळातील खऱ्या खंदाकाचा धैर्यशीर आवाज:
जेव्हा कोयनाच्या पावसाच्या पाण्याने भयानक संकट निर्माण झाले, तेव्हा जाधव सरांनी आपल्या विश्वासू सहकाऱ्यांसोबत घेतलेली “संपूर्ण जबाबदारी” हीच खरी मानवता होती! नाम फाउंडेशन च्या माध्यमातून प्रत्येक बाधित गावात जेसीबी पोहोचवणे, हतबल शेतकऱ्यांना मदतीचा हात पुढे करणे, आणि सर्वात महत्त्वाचे – प्रत्येक बाधित शेतकऱ्याला त्यांची जमीन पुन्हा नव्याने दुरुस्त करण्याची चोखंदळ जबाबदारी स्वीकारणे! हे केवळ मदत नव्हती; तर प्रत्येक व्यक्तीच्या स्वाभिमानाची पुनर्बांधणी होती. “जशी प्रत्येक व्यक्ती शिकला पाहिजे तशीच जबाबदारी” या तत्त्वावर चालत, त्यांनी संकटाला केवळ प्रतिक्रिया दिली नाही, तर आशेचा पुनर्निर्माण केला.
३. निःस्वार्थता: श्रेयाच्या पलीकडील खरी सेवा:
जाधव सरांच्या कार्यातील सर्वात तेजस्वी बाजू म्हणजे त्यांची निःस्वार्थता. कोणत्याही गोष्टीचे श्रेय घेण्याची, आपेक्षा ठेवण्याची त्यांची प्रवृत्ती नाही. “सामाजिक हित” हाच एकमेव हेतू. हीच खरी सामाजिक जबाबदारी आणि समाजासाठी काहीतरी करण्याची ताकद त्यांना इतके मोठे बनवते. त्यांच्या कार्यात “मी” नाही, फक्त “आम्ही” आणि “समाज” आहे.
४. कला आणि आनंद: जीवनाचा सुमधुर स्पर्श:
खऱ्या योद्ध्याला केवळ युद्धकलेतच निपुण असतं असं नाही. जाधव सर हे एक
सुमधुर गायक, एक उत्तम कवी आणि जीवनाच्या प्रत्येक क्षणातून आनंदाचे स्फुल्लिंग गोळा करणारे एक उदात्त व्यक्तिमत्त्व आहेत. चालू असलेल्या कार्यात सहभागी होऊन त्यातून जास्तीत जास्त आनंद कसा घ्यावा हे ते जगाला शिकवतात. हे कलेचे आणि आनंदाचे सम्मिश्रण त्यांच्या कार्याला एक विशेष माधुर्य देतं.
५. पंचाहत्तरीची विनंती: ज्योत अजून तेजस्वी व्हावी!
आपण आज त्यांची पंचाहत्तरी साजरी करत आहोत. पण हा केवळ उत्सव नाही; तर एक विनंती, एक प्रार्थना आहे:
“सेवाभाव आणि योगदानाची तीव्रता अजून वाढवावी.” आपल्यापुढचा प्रवास अजून तेजस्वी व्हावा.
“तेजोम प्रकाश रूप अनुभवातून समाज उपयोगी कार्य करत राहावे.” आपल्या अनुभवाचा प्रकाश समाजाला मार्गदर्शन करत राहावा.
सर्वात महत्त्वाचे: “तुमच्या आज पर्यंत जमलेला अनमोल अनुभव तरुण पिढीत रुजवावा!” भविष्याची पिढी हीच खरी वारसदार आहे. त्यांना हे ज्ञान, ही सेवाभावना आणि ही कर्तबगारी देणे हेच खरे अमर योगदान असेल.
डी.के. जाधव सर हे केवळ एक नाव नाही; ते एक जिवंत प्रेरणा, एक चालता-बोलता पाठ आणि समाजाच्या उभारणीसाठीचा एक अढळ पाया आहेत. त्यांच्या पंचाहत्तरीच्या या शुभ प्रसंगी, आपण त्यांना केवळ शुभेच्छा देत नाही; तर त्यांच्या पावलावर पाऊल ठेवण्याचा, त्यांच्या दर्शनावर समाज उभारण्याचा संकल्प घेतो. त्यांच्या अखंड सेवा, अविश्वसनीय धैर्य, निःस्वार्थ भावना आणि जीवनाच्या प्रत्येक क्षणातील आनंदाच्या भावनेने प्रेरित होऊन, आपण प्रत्येकजण आपल्या क्षमतेप्रमाणे समाजकारणात झिजू या!
“सेवा ही शब्द नसते, ती सातत्याने जगवायची ज्योत असते. जाधव सरांनी पेटवलेल्या या ज्योतीला, आपण सर्वांनी मिळून अखंड तेवत ठेवू या!”
शब्दांकन :
संदिप उतेकर
